इलेक्ट्रॉनिक्समध्ये, विद्युत् प्रवाह नियंत्रित करण्यासाठी प्रतिरोधक महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. साध्या सर्किट्सपासून ते जटिल मशिनरीपर्यंतच्या उपकरणांमध्ये ते महत्त्वाचे घटक आहेत. प्रतिरोधक तयार करण्यासाठी वापरलेली सामग्री त्यांच्या कार्यक्षमतेवर, टिकाऊपणावर आणि कार्यक्षमतेवर मोठ्या प्रमाणात परिणाम करते. त्यापैकी, लोह-क्रोमियम-ॲल्युमिनियम मिश्र धातु, निकेल-क्रोमियम मिश्रधातू आणि तांबे-निकेल मिश्र धातु त्यांच्या वैशिष्ट्यपूर्ण गुणधर्मांमुळे खूप मनोरंजक आहेत.

 

रेझिस्टर मॅन्युफॅक्चरिंगमध्ये मिश्र धातु महत्त्वाची भूमिका का बजावतात

मिश्रधातू हे दोन किंवा अधिक घटकांचे मिश्रण आहेत, त्यापैकी किमान एक धातू आहे. ते विशिष्ट गुणधर्म जसे की ताकद, गंज प्रतिकार आणि थर्मल स्थिरता वाढविण्यासाठी इंजिनियर केलेले आहेत. रेझिस्टर ऍप्लिकेशन्समध्ये, मिश्रधातूची निवड तापमान गुणांक, स्थिरता आणि रेझिस्टरच्या एकूण कार्यक्षमतेवर परिणाम करते.

 

प्रतिरोधकांमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या मिश्रधातूंचे मुख्य गुणधर्म कोणते आहेत

(1) प्रतिरोधक: विद्युत् प्रवाहाला प्रतिरोध प्रदान करणे हे रेझिस्टरचे प्राथमिक कार्य आहे. मिश्रधातूची प्रतिरोधकता हे कार्य करण्यासाठी त्याची प्रभावीता ठरवण्यासाठी एक महत्त्वाचा घटक आहे. 2.

(२) तापमान गुणांक: हा गुणधर्म दर्शवतो की सामग्रीचा प्रतिकार तापमानानुसार किती बदलतो. प्रतिरोधकांना तापमानाच्या विस्तृत श्रेणीवर स्थिर कार्यप्रदर्शन सुनिश्चित करण्यासाठी प्रतिरोधकांचे कमी तापमान गुणांक आवश्यक आहे.

(३) गंज प्रतिकार: प्रतिरोधक अनेकदा कठोर वातावरणास सामोरे जातात. ऑक्सिडेशन आणि गंज यांना प्रतिकार करणारे मिश्र धातु रेझिस्टरचे जीवन आणि विश्वासार्हता राखण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत.

(4) यांत्रिक सामर्थ्य: प्रतिरोधकांनी शारीरिक ताण आणि थर्मल सायकलिंगचा सामना केला पाहिजे. उच्च यांत्रिक सामर्थ्य असलेले मिश्रधातू या परिस्थितींचा ऱ्हास न होता सामना करू शकतात.

(५) थर्मल स्टेबिलिटी: भारदस्त तापमानात मिश्रधातूचे गुणधर्म टिकवून ठेवण्याची क्षमता, विशेषत: उच्च पॉवर ॲप्लिकेशन्समध्ये महत्त्वपूर्ण असते.

 

लोह क्रोमियम ॲल्युमिनियम मिश्र धातु - रचना आणि गुणधर्म:

लोह-क्रोमियम-ॲल्युमिनियम मिश्र धातु(FeCrAl) त्यांच्या उत्कृष्ट ऑक्सिडेशन प्रतिरोध आणि उच्च-तापमान स्थिरतेसाठी ओळखले जातात. सामान्यत: लोह, क्रोमियम आणि ॲल्युमिनियमचे बनलेले, हे मिश्र धातु 1400°C (2550°F) पर्यंत तापमानात लक्षणीयरीत्या कमी होत नाहीत.
रेझिस्टर्समधील ऍप्लिकेशन्स:

लोह-क्रोमियम-ॲल्युमिनियम मिश्र धातु उच्च-तापमान प्रतिरोधकांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर वापरले जातात, विशेषतः खालील अनुप्रयोगांमध्ये:

- गरम करणारे घटक: लोह क्रोमियम ॲल्युमिनियम मिश्र धातुंचा वापर सामान्यतः औद्योगिक भट्टी आणि ओव्हनमध्ये गरम घटक म्हणून केला जातो कारण ते उच्च तापमानात संरचनात्मक अखंडता राखण्याच्या क्षमतेमुळे.

- पॉवर रेझिस्टर्स: हे मिश्र धातु पॉवर रेझिस्टरमध्ये देखील वापरले जातात ज्यांना उच्च थर्मल स्थिरता आणि ऑक्सिडेशन प्रतिरोध आवश्यक असतो.

- ऑटोमोटिव्ह ॲप्लिकेशन्स: ऑटोमोटिव्ह इलेक्ट्रॉनिक्समध्ये, FeCrAl मिश्रधातूंचा वापर प्रतिरोधकांमध्ये केला जातो जे एक्झॉस्ट सिस्टमसारख्या उच्च तापमान वातावरणात कार्य करतात.